Nisa/78 ve Nisa/79 ayetleri çelişmiyor mu? Kötülük Allah’tan mı yoksa kuldan mı?
Sorunun Cevabı
Bunun değişik
cevapları sitemizde vardır. Kısa cevabı şudur:
cevapları sitemizde vardır. Kısa cevabı şudur:
“İyilik ve kötülük hepsi Allah’tandır.” mealindeki ayetin
manası; iyiliği
de kötülüğü de yaratan Allah’tır, demektir. “Hayrın
da şerrin de yaratıcısı Allah’tır.” şeklindeki Ehl-i
sünnetin düsturu, bu gibi ayetlerin bir açıklaması hükmündedir.
manası; iyiliği
de kötülüğü de yaratan Allah’tır, demektir. “Hayrın
da şerrin de yaratıcısı Allah’tır.” şeklindeki Ehl-i
sünnetin düsturu, bu gibi ayetlerin bir açıklaması hükmündedir.
“(Ey insanoğlu!) sana gelen her iyilik Allah’tandır, sana ne
kötülük dokunursa kendindendir.” mealindeki ayette ise, Allah’ın yaratmasına değil, insanların
cüzî iradelerine taalluk eden noktasına dikkat çekilmiştir.
kötülük dokunursa kendindendir.” mealindeki ayette ise, Allah’ın yaratmasına değil, insanların
cüzî iradelerine taalluk eden noktasına dikkat çekilmiştir.
Gerek iyilik ve
gerek kötülük olsun, her işin bir insana, bir de Allah bakan tarafı vardır.
İnsan cüzî iradesiyle sebep, vesile olma durumunda; Allah ise, küllî
iradesiyle, her şeyi yaratan Yaratıcı durumundadır. Sebep ile yaratma arasında
bir taksimat yapılırsa şöyle olur; insanoğlunun yaratma noktasına katkıda
bulunacak hiçbir gücü yoktur. İyiliği de kötülüğü de yaratan sadece Allah’tır.
gerek kötülük olsun, her işin bir insana, bir de Allah bakan tarafı vardır.
İnsan cüzî iradesiyle sebep, vesile olma durumunda; Allah ise, küllî
iradesiyle, her şeyi yaratan Yaratıcı durumundadır. Sebep ile yaratma arasında
bir taksimat yapılırsa şöyle olur; insanoğlunun yaratma noktasına katkıda
bulunacak hiçbir gücü yoktur. İyiliği de kötülüğü de yaratan sadece Allah’tır.
Fiilleri yaratma
noktasına gelinceye kadarki sürecin adı olan “sebepler dairesi safhasında” ise,
insanın iradesi katkı sağlar. Ancak, iyilikler vücudî/icadî, yaratmaya ihtiyaç
duyduğu için bunda da insanların cüzi iradelerinin fazla bir katkısı yoktur. Örneğin,
bir fakire bir elma vermek bir iyiliktir. Bu iyiliğin %99 u icadî olduğundan
Allah’a aittir. Onu yaratan, olgunlaştıran Allah olduğu gibi, o elmayı fakire
vermesi içi kalbine iyilik yapma duygusunu veren, bu elmayı taşıyan elleri,
ayakları veren de Allah’tır.
noktasına gelinceye kadarki sürecin adı olan “sebepler dairesi safhasında” ise,
insanın iradesi katkı sağlar. Ancak, iyilikler vücudî/icadî, yaratmaya ihtiyaç
duyduğu için bunda da insanların cüzi iradelerinin fazla bir katkısı yoktur. Örneğin,
bir fakire bir elma vermek bir iyiliktir. Bu iyiliğin %99 u icadî olduğundan
Allah’a aittir. Onu yaratan, olgunlaştıran Allah olduğu gibi, o elmayı fakire
vermesi içi kalbine iyilik yapma duygusunu veren, bu elmayı taşıyan elleri,
ayakları veren de Allah’tır.
“İyilik de kötülük de hepsi Allah’tandır.” (Nisa,
4/78)
4/78)
ayetinde bu noktaya
dikkat çekilmiştir.
dikkat çekilmiştir.
Kötülük yapma işi
ise, ademîdir, yokluğa dayanır, yaratmaya dayalı olmayan noktaları da
içerdiğinden, insanlar onlara sahip çıkabilir ve sahibidir. Mesela; sabah
namazının -değil farzı- iki rekat sünneti dahi dünyaya bedel bir değere sahip
olduğu hadislerde ifade edilmiştir. Buna rağmen, bir insan bu kadar değerli bir
ibadeti -hiçbir güç kullanmadan- yok edebilir. Yatağında yatarak, hiçbir çaba
sarf etmeden bu cihan değer namazı terk etmekle büyük bir kötülük işleyebilir.
İşte bu kötülüğü isteyen kişinin nefsidir, onu işleyen kişinin tembelliğidir.
Bu sebeple bu kötülük insana isnat edilir.
ise, ademîdir, yokluğa dayanır, yaratmaya dayalı olmayan noktaları da
içerdiğinden, insanlar onlara sahip çıkabilir ve sahibidir. Mesela; sabah
namazının -değil farzı- iki rekat sünneti dahi dünyaya bedel bir değere sahip
olduğu hadislerde ifade edilmiştir. Buna rağmen, bir insan bu kadar değerli bir
ibadeti -hiçbir güç kullanmadan- yok edebilir. Yatağında yatarak, hiçbir çaba
sarf etmeden bu cihan değer namazı terk etmekle büyük bir kötülük işleyebilir.
İşte bu kötülüğü isteyen kişinin nefsidir, onu işleyen kişinin tembelliğidir.
Bu sebeple bu kötülük insana isnat edilir.
“Sana gelen her iyilik Allah’tandır, sana ne kötülük dokunursa
kendindendir…” (Nisa, 4/79)
kendindendir…” (Nisa, 4/79)
ayetinde kötülüğün bu özelliğine işaret edilmiştir.
Bu açıklamalardan
açıkça anlaşılıyor ki, kötülüğü de iyiliği de yaratan
Allah’tır. İnsan ise gerçek anlamda sadece kötülüğün
sahibidir. Demek ki, insanın iyilikleri mevhûbedir/Allah’ın birer lütfudur,
kötülükleri ise meksûbedir/kendi kazancıdır.
açıkça anlaşılıyor ki, kötülüğü de iyiliği de yaratan
Allah’tır. İnsan ise gerçek anlamda sadece kötülüğün
sahibidir. Demek ki, insanın iyilikleri mevhûbedir/Allah’ın birer lütfudur,
kötülükleri ise meksûbedir/kendi kazancıdır.
